Konya Teknik Üniversitesi Obruk Uygulama Araştırma Merkezi ve AFAD Başkanlığı, Obruk Hareket Planı kapsamında tehlike ve risk haritasının güncellenmesiyle ilgili çalışmalarını sürdürüyor. Yürütülen çalışmalarla hassaslık haritasının (obruk oluşma potansiyeli olan bölgelerin haritası) çıkarılmasının akabinde potansiyeli yüksek alanlardan düşük alanlara yanlışsız haritalar oluşturulacak. Tehlike ve risk haritası ile obrukların yerleşim yerlerine, tarım alanlarına ve bölgeye yapılacak yatırımlara tesirinin belirlenmesi amaçlanıyor.
Konya Teknik Üniversitesi Obruk Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Fetullah Arık, Türkiye’nin karstlaşmaya (Bir dizi fiziki kimyasal süreçler sonucu eriyebilir kayaçların aşınması olayı) uygun kayaçlarla kaplı olduğunu söyledi.
Konya Kapalı Havzası’ndaki Konya, Karaman, Aksaray ve Niğde’yi kapsayan alanda obrukların öteden beri oluşmaya devam ettiğini anımsatan Arık, Anadolu’nun farklı bölgelerindeki vilayetlerde de obruk oluşumlarının artış gösterdiğine dikkati çekti.
“BATI ANADOLU’DA DENİZLİ’DEN SONRA MANİSA’DA DA OBRUKLAR GÖRÜLÜYOR”
Son haftalarda Konya’nın dışında da birçok vilayetten obruk oluşumu haberleri aldıklarını belirten Arık, şunları kaydetti:
“Eskişehir, Afyonkarahisar, Denizli, Ankara, Çankırı, Çorum, Yozgat, Sivas, Diyarbakır, Bitlis ve Batman’da obruklar oluşmaya devam ediyor hatta Erzurum’da ve Şanlıurfa’da obruklar oluştuğunu biliyoruz. Batı Anadolu’da Denizli’den sonra Manisa’da da obruklar görülüyor. Geçmişten beri oluşan obruklarla birlikte, obruk tehlikesi bulunan vilayet sayısını geçtiğimiz yıl AFAD’la 16 olarak belirledik. Bu vilayetlerin büyük çoğunluğunda da bu yıl obruklar görüldü. Bu vilayetler (obruk tehlikesi bulunan iller) Konya, Aksaray, Karaman, Nevşehir, Eskişehir, Afyonkarahisar, Denizli, Ankara, Çankırı, Çorum, Sivas, Diyarbakır, Bitlis, Batman, Şanlıurfa ve Manisa’dır.”
Arık, belirlenen 16 vilayette obrukların oluşmaya devam edeceğini öngördüklerini kaydetti.
“YER ALTI SU DÜZEYİ DÜŞTÜKÇE YER ALTINDAKİ BOŞLUKLARIN BOYUTLARI DA BÜYÜYOR”
Obrukların karstik yeryüzü biçimi olduğunu ve yer altında devam eden dinamik bir sistem olarak düşünülmesini gerektiğini anlatan Arık, şöyle konuştu:
“Yer altındaki birbiriyle temaslı boşluklar, mağaralar daha da genişleyebiliyor. Yer altı su düzeyi düştükçe yer altındaki boşlukların boyutları da büyüyor. Daha sonra büyüyen boşluklar üzerindeki örtü yükünü taşıyamayacak derecede genişlediği vakit obruklar oluşuyor. Yani kuraklık orada bir yan tesir olarak söylenebilir. Obrukların oluşmasının temel sebebi, karstlaşmaya uygun kayaçların olması lakin kuraklık, iklim değişikliği, çok yer altı suyu kullanımı buna eklendiği vakit süreç aleyhte gelişiyor ve obruk oluşumu giderek artıyor.”
Arık, aktüel obrukların çoğunluğunun örtü çökmesi halinde oluştuğunu, karstik karbonatlı kayaçların olduğu bölgelerde örtü yükünü taşıyamayıp çöktüğünü belirtti.
AFAD Başkanlığı’yla yıl başında yaptıkları toplantıyla hem Konya’da hem de öbür vilayetlerde çalışmaların başlatılmasını kararlaştırdıklarını tabir eden Arık, “Belirlenen vilayetlerde obruk risk haritası ortaya çıkarılacak. Doğal evvel bir hassaslık haritası çıkarılacak, yani obruk oluşma potansiyeli olan bölgelerin haritası çıkarılacak. Bunları oluşturduktan sonra da planlama devam edecek fakat bir bölgede çalışmanın yapılmış olması orada obruk sürecinin durduğu manasına gelmez. Gerçekten içinde bulunduğumuz bölgede hassaslık çalışması yapıldı lakin obruklar oluşmaya devam ediyor.” diye konuştu.