Türkiye ile Suriye ortasında 11 yıl sonra kurulan birinci temasın akabinde ikinci basamağa geçilmesi planlanan görüşmelerle ilgili Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’dan da bir açıklama geldi. Suriye Devlet Başkanı Esad, Suriye-Türkiye-Rusya arasında planlanan görüşmelerin sonuç vermesi için Türkiye’nin operasyonlara son vermesi gerektiğini söyledi.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin‘in Suriye Özel Temsilcisi Aleksandr Lavrentyev’le başşehir Şam’da bir ortaya gelen Esad, istihbarat şeflerini ve savunma bakanlarını bir ortaya getiren, dışişleri bakanları ve devlet liderleri seviyesinde devam etmesi planlanan üçlü görüşmeler hakkında konuştu.
Suriye Devlet Başkanlığı’nın Facebook hesabından yapılan açıklamaya nazaran, Esad, Türkiye-Suriye-Rusya temsilcileri ortasındaki görüşmelerin somut sonuç vermesi için kurallarını sundu.
Esad, “Bu cins görüşmeler, verimli olması ve Şam’ın beklediği somut gayelere ulaşılması için Rusya ve Suriye ortasında evvelce koordine edilerek ve planlanarak hazırlanmalı” sözlerini kullandı. Beşar Esad, Cumhurbaşkanı Erdoğan’la görüşmek için Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyine yaptığı operasyonları sona erdirmesi gerektiğini söyledi.
Suriye Devlet Başkanlığı’ndan yapılan açıklamada, Esad’ın “Şam’ın beklediği somut sonuçlar ortasında Suriye topraklarındaki işgalin sona ermesi ve teröre takviyenin kesilmesi olduğunu söylediği” aktarıldı.
Lavrentyev de Moskova’nın üçlü görüşmeleri bedelli bulduğunu, bu görüşmelerin sürmesinin ve dışişleri bakanları seviyesinde temasların kurulmasının değer arz ettiğini söyledi.
Çavuşoğlu: Dışişleri Bakanları ortasındaki görüşme şubat başında olabilir
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, dün yaptığı açıklamada Türkiye-Rusya-Suriye Dışişleri Bakanları ortasında gerçekleşmesi planlanan görüşmenin gelecek hafta yapılacağı bilgisinin yanlışsız olmadığını belirterek, “Belki şubat ayının başında olabilir. Rusya’ya birtakım tarih tekliflerimiz de oldu. Gelecek hafta için birtakım tarih teklifleri yazıldı, çizildi bunlar yanlışsız değil ancak üçlü görüşmeyi önümüzdeki süreçte gerçekleştireceğiz, bu da bir gerçek” dedi.
Suriye İç Savaşı ve Türkiye
Suriye’de protestoların şiddetle bastırılmaya çalışılmasıyla 15 Mart 2011’de başlayan ve hala devam eden, terör örgütlerinden devletlere birçok tarafın dahil olduğu, 2. Dünya Savaşı sonrası periyodun en kanlı çatışmalarından olan Suriye İç Savaşı Şam idaresinin Batı dünyasıyla irtibatını kopardı. Şam’ın ülkenin birtakım kısımlarında denetimi kaybetmesiyle oluşan güç boşluğundan faydalanan IŞİD üzere radikal İslamcı kümeler da savaşın tarafı haline geldi.
Türkiye, savaş boyunca Esad’ı devirmeye çalışan muhalif kümelere dayanak verdi. Erdoğan’ın Cumhurbaşkanlığı ve Ahmet Davutoğlu’nun Başbakanlığı’nda Türkiye, artan IŞİD hücumları nedeniyle Şah Fırat Operasyonu’nun düzenleyerek TSK’yı Suriye’ye soktu ve Süleyman Şah’ın naaşını taşıdı.
Türkiye, Suriye’nin kuzeydoğusunu terör örgütü olarak tanıdığı SDG’nin denetim etmesini de bir ulusal güvenlik tehdidi olarak görüyor. ABD’nin IŞİD’le uğraş ve devamında SDG ile YPG’yi desteklemesi, Ankara-Washington sınırında bir gerginlik konusu.
Türkiye 2016’dan bu yana Suriye’nin kuzeyine 4 kapsamlı operasyon düzenledi. Bu harekatlar 2016’da Cerablus, El-Bab ve Halep’e yapılan Fırat Kalkanı, 2018’de Afrin ve Halep’e yapılan Zeytin Kısmı, 2019’da Rasulayn ve Tel Abyad’a yapılan Barış Pınarı, 2020’de İdlib’e yapılan Bahar Kalkanı harekatları.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, savaş boyunca Esad aykırısı birçok telaffuz kullandı, Suriye başkanına “katil”, “terörist” dedi, “Muhaliflerin Esad’ı indireceğini” söyledi. Bu periyotta birçok AKP yetkilisi ve iktidara yakın medya kuruluşu Esad’a ‘Esed’ diye hitap etmeye başladı.
2022’de Türk dış siyaseti İsrail, Mısır ve Ermenistan üzere geçmişte krizler yaşadığı ülkelerle olağanlaşma sürecine girerken Şam da gündeme geldi. Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, 2022’nin Ağustos ayındaki bir konuşmasında Suriye Dışişleri Bakanı Faysal Mikdad ile Ekim 2021’de görüştüğünü kamuoyuna duyurdu. Ankara’dan Şam ile de olağanlaşma sürecine girilebileceğine dair sinyaller gelmeye başladı.
Cumhurbaşkanı, Endonezya’daki G20 önderler doruğu sonrası yaptığı açıklamada, Esad ile ilgili soruya, “Siyasette ebedi olarak dargınlık, kırgınlık, küslük olmaz. Haziran seçiminden sonra bir sil baştan yapabiliriz” formunda konuşmuştu.
Erdoğan 23 Kasım’da yaptığı küme toplantısında da, “Esad ile görüşme olabilir, siyasette küslük dargınlık olmaz eninde sonunda adımlarımızı atarız” dedi.
Erdoğan ve Esad, son olarak 2011 yılında telefonda görüşmüştü.