Çin, Pakistan, And Dağları bölgesi… Son haftalarda dünyanın pek çok farklı yerinden eriyen buzullar ve bunun trajik sonuçları hakkında haberler geldi. Avrupa’da da bir vakitler buzla kaplı olan kimi dağlarda artık yalnızca çıplak kayalar göze çapıyor. İki yıl evvel uzmanlar Alpler’deki Güney Schneeferner’i buzul kategorisinden çıkardı. İzlanda ise beş yıl evvel birinci sefer bir buzulu ‘ölü’ ilan etti. Buz kalınlığı 15 metreye düşen 700 yaşındaki Okjökull, artık bir buzul üzere ilerleyemeyecek kadar hafiflemişti.
DW Türkçe’nin aktardığına nazaran, yüksek sıcaklıklar İsviçre’deki Rhone Buzulu’nu da tasa verici boyutlarda etkiliyor. Bu yeni bir durum değil, lakin İngiliz bir çiftin toplumsal medya platformu X’te paylaştıkları bir fotoğraf, trajedinin boyutlarını somut biçimde gözler önüne serdi. Helen ve Duncan Porter’ın birebir yerde farklı tarihlerde çekilmiş tatil fotoğrafları son günlerde dört milyondan fazla sefer tıklandı. Kelam konusu karelerden biri, Bristollu çiftin, Rhone Buzulu’ndaki görüntü platformunda 2009’un ağustos ayında çekilmiş bir fotoğrafıyken öteki kare, bu yılın ağustos ayına ilişkin.
15 YIL SONRA TIPKI KARE, FARKLI ART PLAN
Her iki fotoğrafta da gülümseyen yüzleri görülse de İngiliz çift, gerilerindeki dağların durumu nedeniyle ikinci kare çekildiğinde ağlamaklı olmuş. The Guardian’ın haberine nazaran, nefes kesici görüntüsünü bir kere daha görmek için Porterlar, 15 yıl sonra bu yaz bir sefer daha İsviçre’nin Valais kantonundaki Orta Alpler’e gitti. Lakin bu kere büsbütün farklı bir görüntüyle karşılaştılar: 2009’da muazzam buz katmanlarının güneşte ışıl ışıl parladığı yerde, artık arka planda sadece küçük grimsi bir buzul lisanıyla bir dağ gölü görülüyordu.
Duncan Porter, toplumsal medyada hesabından yaptığı paylaşımda, bu görüntü için “Yalan söyleyecek değilim, hakikaten beni ağlattı” diyor. Porter, bu acı gerçek yıllardır bilinmesine karşın paylaşımının neden bu kadar etkileşim aldığını ise DW’ye şu sözlerle açıkladı: “İnsanlar nitekim öykülerle daha fazla özdeşlik kurabiliyor, bilhassa de ferdî bir bağ varsa.”
Rhone Irmağı’nın kaynağındaki buzullar 19’uncu yüzyılın ortalarından bu yana yavaş yavaş eriyor. Bu durum başlangıçta daha evvel yeryüzü atmosferinde 400 yıl boyunca daha düşük sıcaklıklara neden olan Küçük Buzul Çağı’nın sona ermesinden kaynaklanıyordu. Günümüzde ise buzul lisanı, insan kaynaklı iklim değişikliği nedeniyle süratle geri çekiliyor.
KÖTÜMSER TAHMİNLER
2008 yılında, Lozan ve Zürih’teki Federal Teknoloji Enstitüleri’nden bilim insanları, bir bilgisayar simülasyonu yardımıyla Rhone buzulunun yüzyılın sonuna kadar büsbütün yok olabileceğini hesapladılar. Zürih’teki Hidrolik, Hidroloji ve Buzulbilimi Araştırma Enstitüsü’nden Matthias Huss 16 yıl evvel “2060 yılına kadar Rhone buzulu hacminin yarısını kaybedecek ve 2100 yılına kadar buzulun yalnızca yüzde 5’i hala orada olacak” ikazında bulunmuştu.
O vakitler öngörülen üç senaryodan en berbatı ise Rhone Buzulu’nun 2080’e kadar büsbütün yok olabileceği iddiasında bulunuyordu. Alplerdeki öbür buzulları da emsal bir bahtın beklediği belirtiliyordu.
ÇÖZÜMÜN ANAHTARI KARBON EMİSYONLARINDA
Geleceğe dair öngörüler günümüzde de olumlu değil: Avrupa Birliği’nin finanse ettiği Copernicus İklim Değişikliği Servisi ve Dünya Meteoroloji Örgütü’nün (WMO) nisan ayında yayınladıkları son ortak rapora nazaran 2023 yılı, hava durumu kayıtlarının tutulmaya başlamasından bu yana Avrupa’da yaşanan en sıcak ikinci yıl oldu. Bu da dağlardaki buz kütlelerini olumsuz etkiledi. İki kurumun ortak raporunda, ‘2022’deki rekor düzeyde buz kaybının akabinde Alplerde inanılmaz bir yılın daha yaşandığı’ belirtildi. Bu iki yılda Orta Avrupa sıra dağlarındaki buzullar hacimlerinin yaklaşık yüzde 10’unu kaybetti.
Son yıllarda Rhone Buzulu’nun üzerini örterek en azından güneş ışınlarının tesirini azaltma gayretleri ise biraz umutsuz görünüyor. ETH Zürih’ten buzulbilimci Daniel Farinotti, iklim değişikliğini denetim altına almanın daha âlâ sonuçlar vereceğine dikkat çekiyor. Farinotti, daha evvel DW’ye verdiği demeçte “Aslında en fazla karbon emisyonları üzerinde tesirimiz var. Bunun başka teknik tedbirlerden çok daha kolay olduğunu düşünüyorum” sözlerini kullanmıştı.
(ALINTI)